28 Temmuz Fransız ressam Marcel Duchamp'ın doğum günü...

Yirminci yüzyılın en önemli sanatçılarından biri olan Fransız asıllı Amerikalı ressam Henri-Robert-Marcel Duchamp (1887–1968)'ın sanatı, edebi çağdaşları Marcel Proust ve James Joyce tarafından ve ressam Willem de Kooning tarafından "tek kişilik hareket" olarak nitelendirilmiştir. Marcel Duchamp'ın 20. yüzyıl sanatı üzerinde önemli etkileri olmuştur. Çağdaşı sanatçıların sanatlarını sadece göze  hitap eden olduğu için kabul etmemiş, sanatın aklın hizmetinde olması gerektiğine inanmıştır. İlk çalışmalarında Cezanne ve empresyonizmin etkileri görülmüş, 1910 yılından sonra Kübizm'e kaymıştır. 

                                                       Nude Descending a Staircase

En önemli çalışmaları, "Nude Descending a Staircase", Kübizm'le kararsız  ilişkisini yansıtır. Kübist sanatçıların sınırlı renk paleti kullanmasını benimser. Picasso ve Braque'ın, figürleri yerinde tutan analitik kübism'inden farklı olarak, onun canlandırdığı figürler, sürekli hareket halindedir. "Nude Descending a Staircase" de zaman ve mekanı ifade etmek için merdivenden aşağı beş adım atan kadını, koni, küp ve silindiri birbirinin üzerine yerleştirdiği görüntülerle anlatmıştır. Bu çalışmada, Étienne-Jules Marey ve  Earweard Muybridge gibi fotoğrafçıların stop-motion çalışmasından etkilenmiştir. Bu resmiyle, Paris'in avant garde çevrelerinden tepki almış ve Salon des Independants tarafından eseri reddedilmiştir. Geleneksel ve kabul gören sanat üretim yöntemlerini ironi ve yergi eşliğinde yıkmak Duchamp'ın kariyerinin ana fikirlerinden olmuştur. 

 "Merdivenden inen Çıplak" resminde olduğu gibi, Marcel Duchamp merdivenlerden iniyor. 

   Fotoğraf Eliot Elisofon 

1913'te ortaya koyduğu ilk hazır nesne olan Bisiklet tekerleği ile birlikte Duchamp sanatsal yeteneğin antitezi olan bir yaratıcı sürece girmiştir. Kendisini geleneksel resimden uzak  tutmaya ve sanat eserinin kavramsal değerinin ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Ona göre nesne sanat eseri olur, çünkü sanatçı onu o şekilde tasarlamıştır.

Duchamp'ın diğer belki de en ünlü hazır nesnesi başaşağı duran bir pisuar olan "Çeşme"'dir. 

Bu çalışma halkın beğenisinin ve sanatsal tekniklerin sınırlarını zorlamıştır.

Duchamp'ın parodilerinden birisi, bir Mona Lisa reprodüksiyonu üzerine çizdiği sakal ve bıyıktır. Marcel Duchamp, şişe rafı ya da kar küreği gibi seri üretim ürünlerini heykel olarak sergileyerek "yüksek sanat", "kültür" ve pazardaki ürünler hakkındaki geleneksel düşünce ve kanıları hedef almıştır. 

Görsel parodilerini eserlerine verdiği isimlerle de güçlendirir: Çeşme isimli eserini "R. Mutt"  (Bir yandan Amerikalı sanatçı tarafından yapılmış izlenimi verirken bir yandan da Almancadaki Armut - fakirlik kelimesinin anlamını da kullanarak) olarak imzalaması, üzerine sakal çizdiği Mona Lisa'yı (Fransızca "elle a chaud au cul" olarak okunup "kızın kalçaları yakıcı" olarak tercüme edilebilecek) L.H.O.O.Q. olarak adlandırması gibi..

1920'ler sanatı satranç oynamak için bıraktığını açıklamış, provakatör rolünden hiç kopmamış Duchamp Cubism'den Dada'ya ve Sürrealizm gibi birçok sanat akımıyla bağlantılandırılmış ve Pop sanat (Andy Warhol), Minimalizm (Robert Morris) ve 
Kavramsal Sanat (Sol LeWitt) gibi birçok akıma yol açmıştır.

Bu üretken sanatçının, sanat tarihine en büyük katkısı, statükoyu kırmak için, 
varolan normları sorgulama, uyarma, eleştirme yetisiydi. Çalışmalarıyla, modern 
hayatın endüstriyel ürünlerinin de sanatın verimli bir kaynağı olabileceğini göstermiştir.

Duchamp'ın Çeşme eseri 2004 Aralığında İngiliz sanat çevresinden 500 kişinin oylarıyla 
20. yüzyılın en etkili eseri seçilmiştir. Bugün de günümüz sanatçıları üzerindeki etkisi devam etmektedir.